Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016

Αναρωτηθείτε


Η Simone Haenen, μέλος της ομάδας των œ Operation Education, ήταν μία από τους ομιλητές στο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία το 2016. Διαβάστε παρακάτω την εξαιρετική της ομιλία, που αναδημοσιεύουμε.



Θέστε στον εαυτό σας το ακόλουθο ερώτημα:

Ακολουθείτε στην πράξη αυτό που κηρύττετε; Έχετε ιδέες για τη δημοκρατία, την ισότητα και την εκπαίδευση. Αλλά τι είναι δημοκρατία; Ποιος είναι ο σκοπός της δημοκρατίας; Βλέπουμε συχνά τη δημοκρατία ως ένα εγχώριο ζήτημα. Αλλά πόσοι από εσάς εφαρμόζετε πραγματικά τη δημοκρατία και τις δημοκρατικές αξίες στην καθημερινοτητά σας;

Στο σπίτι, στον εαυτό σας ή με τα παιδιά σας, στο περιβάλλον εργασίας σας; Εφαρμόζοντας και ασκώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και των παιδιών, όπως το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, το δικαίωμα της ελεύθερης κίνησης, ελευθερία του λόγου, ελευθερία να αμφισβητούν την εξουσία, ελευθερία της αλληλεπίδρασης και του συνεταιρίζεσθαι, ελευθερία δράσης - συμμετοχής σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή εγχείρημα που θα επιλέξετε , με βάση το εσωτερικό κίνητρό σας, όχι επειδή επιβάλλεται από κάποιον βασίζόμενο στην κρίση του για το «τι αξίζετε»;

Ως ανθρώπινο ον, έχετε έναν άπειρο αριθμό ρόλων που μπορείτε να παίξετε στη ζωή σας και έναν άπειρο αριθμό δεξιοτήτων που μπορούν να αναπτυχθούν. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και η φύση αποδεικνύει ότι η βιοποικιλότητα είναι πολύ σημαντική. Γιατί, λοιπόν, η κοινωνία μας χτίστηκε πάνω στα θεμέλια του μέσου όρου; Ένα πρόσφατο βιβλίο του Todd Rose από το Χάρβαρντ, αποδεικνύει επιστημονικά ότι κανείς δεν είναι στον μέσο όρο. Ούτε εσείς, ούτε τα παιδιά σας, ούτε οι γονείς σας - ο μέσος άνθρωπος δεν υπάρχει.

Στα σχολεία τώρα σχεδιάζουμε την εκπαίδευση σύμφωνα με το μέσο όρο των διαστάσεων της μάθησης. Έχουμε περιορίσει το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και διδάσκουμε στα παιδιά να δίνουν τη σωστή απάντηση. Και το σχολείο είναι πολύ ανταγωνιστικό - η επίτευξη ιδανικών στόχων και η αριστεία ανταμείβονται στην κοινωνία μας. Αλλά τι είναι «η αριστεία»; Πιστεύω ότι περιορίζουμε τους εαυτούς μας ως κοινωνία, περιορίζοντας και την ανάπτυξη των παιδιών με αυτόν τον τρόπο. Υπάρχει τόσο πολύ δυναμικό σε κάθε άτομο - μια ποικιλομορφία ταλέντων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Τόσες πολλές λύσεις στα προβλήματά μας.

Πώς μπορούμε να περιμένουμε τα παιδιά να εξελιχθούν στους ανθρώπους που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, αν τα δικαιώματα των παιδιών δεν ικανοποιούνται πάντα και η φωνή ενός παιδιού δεν ακούγεται σχεδόν ποτέ; Για σχεδόν 15 χρόνια, ταξινομούμε τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία, τους υπαγορεύουμε τι να κάνουν, πού, πότε και πώς, τι να μάθουν για να είναι άριστα.

Αναρωτηθείτε γιατί πάμε στο σχολείο.

Μα γιατί? Γιατί πάμε στο σχολείο; Γιατί έχουμε τάξεις; Γιατί ταξινόμηση με βάση την ηλικία; Γιατί έχουμε ένα σχολικό κτίριο; Γιατί καλοκαιρινές διακοπές διαρκείας; Γιατί υπάρχει αναλυτικό πρόγραμμα; Γιατί θα πρέπει να κάθεσαι ακίνητος/η; Γιατί θα πρέπει να είσαι ήσυχος/η; Γιατί θα πρέπει να σηκώσεις το χέρι σου για να κάνεις μια ερώτηση; Γιατί υπάρχουν τόσα πολλά "πρέπει να" και τόσα λίγα "θα θέλατε να";

Γιατί υπάρχουην τόσοι πολλοί κανόνες; Γιατί τα παιδιά δεν έχουν λόγο για τους κανόνες; Γιατί τα παιδιά δεν αισθάνονται οτι λαμβάνονται σοβαρά υπόψη; Γιατί υπάρχουν διαγωνίσματα; Γιατί η επιτυχία σε ένα διαγωνισμα ισοδυναμεί με κατοχή της γνώσης; Γιατί έχουμε κατ'οίκον εργασία; Γιατί το να κάνουμε λάθη θεωρείται κάτι κακό; Γιατί υπάρχει τόσος ενδοσχολικός εκφοβισμός; Γιατί το το 5% των παιδιών κάτω των 21 ετών (200.000 παιδιά) βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή, μόνο στην Ολλανδία;

Γιατί τόσο πολλά παιδιά εγκαταλείπουν; Γιατί η εργασία του νου αποτιμάται περισσότερο από τη χειρονακτική εργασία; Γιατί ξεχωρίζουμε το δημοτικό σχολείο από το λύκειο, από το κολέγιο ή το πανεπιστήμιο; Γιατί πρέπει να κάνετε επιλογές για το μέλλον σας τόσο νωρίς; Γιατί μαθαίνουμε καθ΄'ολη τη διάρκεια της σχολικής μας καριέρας να κάνουμε ακριβώς ότι μας λένε και όμως, όταν βρεθούμε σε εργασιακό περιβαλλον, θα πρέπει να διαφέρουμε; Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι "καίγονται"; Γιατί τόσοι πολλοί δάσκαλοι χάνουν το πάθος τους; Γιατί, αν πετύχετε στο σχολείο, δεν ισχύει κατ 'ανάγκην οτι πετυχαίνετε στη ζωή; Γιατί, σε μια συμμετοχική κοινωνία, έχετε τόσο μικρή συμμετοχή σε όσα αφορούν τη μάθηση σας και το περιβάλλον διαβίωσης; Και το μεγαλύτερο ερώτημα όλων: ποιος είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης;
Τι κάνουμε σε αυτή τη ζωή;
Τα παιδιά που γεννιούνται τώρα έχουν ένα προσδόκιμο ζωής 100 χρόνια. Ο κόσμος των πρόσφατων γενεών αλλάζει - έχουμε λιγότερη εργασιακή ασφάλεια, τα διπλώματα έχουν μικρότερη αξία. Όλο και περισσότερα πράγματα εξυπηρετούνται από την τεχνολογία και τα ρομπότ. Η γνώση είναι παντού και είναι διαθέσιμη με το πάτημα ενός κουμπιού. Η υγειονομική περίθαλψη και οι κυβερνήσεις αλλάζουν. Έχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα με τη ρύπανση και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον. Πλέον υπάρχει μεγάλη ένταση στον κόσμο, λόγω της ανισότητας, της μετανάστευσης, τις διαμάχες για την εξουσία σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Σταδιακά ξυπνήάμε από το όνειρο μας, οτι θα μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε επιθυμούμε. Αρχίζουμε να βλέπουμε ότι εμείς καταστρέφουμε τον πλανήτη μας. Ότι πρέπει να αλλάξουμε δραστικά. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για μας, στην ανθρώπινη ιστορία. Χρειαζόμαστε τις επόμενες γενιές να αγκαλιάσουν αυτή την αλλαγή. Έτσι, σε αυτό το νέο κόσμο, ποιος είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης;
Τι μπορούμε να δώσουμε ο ένας στον άλλον;
Πώς μπορούμε να ζούμε μαζί; Ποιά μορφή θα θέλαμε να έχουν οι κοινότητές μας; Γιατί να μην έχουμε ένα συνεργατικό σχολείο αντί για ένα ανταγωνιστικό; Γιατί να μην υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα; Γιατί να μην διευκολύνουμε τους νέους να αναλάβουν την ευθύνη για τον εαυτό τους, την κοινότητά τους και το περιβάλλον τους; Γιατί να μην έχουν ένα σχολείο που είναι ενσάρκωση της δημοκρατίας, αντί της διδασκαλίας της δημοκρατίας σε ένα αυταρχικό περιβάλλον; Κάθε ανθρώπινο ον είναι σημαντικό και έχει αξία. Η ιΙσότητα στην κοινωνία ξεκινά με την ισότητα στην εκπαίδευση.
Ποια είναι το ερώτημά σας;
Είμαστε όλοι φορείς λήψης αποφάσεων, όταν πρόκειται για την εκπαίδευση. Αλλά εμείς - οι γονείς, δάσκαλοι, οι διευθυντές των σχολείων, οι μαθητές, οι πολιτικοί, οι επιχειρηματίες, κλπ - επιλέγουμε τρόπους εκπαίδευσης από συνήθεια. Τι θα συμβεί αν οι άνθρωποι κάνουν πιο συνειδητές επιλογές, υπολογίζοντας όλα αυτά τα "γιατί" και και τις σκέψεις σχετικά με το σκοπό της εκπαίδευσης; Θέτοντας ερωτήματα είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να ξεκινήσουμε ένα διάλογο. Έμαθα πως να γίνω ενεργός πολίτης, βιώνοντας καθημερινά την πραγματική και πλήρη δημοκρατία στο σχολείο μου. Η δημοκρατική παιδεία με δίδαξε πως να μαθαίνω και να συνεργάζομαι με ανθρώπους όλων των ηλικιών, των πολιτισμών και των υποβάθρων, και να τους αντιμετωπίζω ως ίσους. Τώρα ξέρω πόσο πολύτιμο είναι να έχουμε τα θεμελιώδη δικαιώματα. Τα υπερασπίζομαι για να οικοδομήσουμε μια πιο δημοκρατική, διάφανη και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία - με το να συμμετέχω στο δημοτικό συμβούλιο με τον ακτιβισμό για την εκπαίδευση.

Κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε ολόκληρη την ομιλία μου « Η ισότητα στην κοινωνία ξεκινά με την ισότητα στην εκπαίδευση», στο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία το 2016.\



Τρίτη 12 Ιουλίου 2016

Τα σχολεία του μέλλοντος θα είναι "διάφανα” !

Τα σχολεία του μέλλοντος θα είναι ανοιχτά στη φυσική διαδικασία της μάθησης και της αυτομόρφωσης. Θα είναι κοιτίδες πολιτισμού, ανοχής στη διαφορετικότητα, συνεργατικότητας και αλληλεγγύης. Θα είναι η “παιδική χαρά” που δεν παύεται στην ενηλικίωση αλλά συνεχίζεται μετασχηματιζόμενη στο διηνεκές, σε δημιουργική ενέργεια αλληλεπίδρασης με τον κόσμο μας.
Η σχολική οικογένεια θα περιλαμβάνει παιδιά, γονεις και παδαγωγούς δίχως κατηγοριοποιήσεις και διαχωρισμούς, αλλά με διακριτές αυτοκατευθυνόμενες δράσεις, που θα συντελούν στην ολιστική θέαση του κόσμου των παιδιών και των ενηλίκων σε μια ενοποιητική αλληλουποστήριξη έκφρασης των συναισθημάτων. Η τέχνη και το παιχνίδι θα είναι οι δομικές ύλες της μάθησης και της αυτογνωσίας. Τα “λάφυρα” της γνώσης θα μοιράζονται από κοινού (με αλληλοδιδασκαλία;), σε όλους τους κοινωνούντες, σε μια κοινότητα πολυσυλλεκτική και δυναμική ταυτόχρονα.
Τα σχολεία του μέλλοντος δεν θα είναι ‘σχολεία” αλλά εξελισσόμενες καταστάσεις σχόλης και ψυχαγωγίας...

Δευτέρα 25 Απριλίου 2016

Ημερίδα: Ελεύθερα και δημοκρατικά σχολεία, το μέλλον της εκπαίδευσης

Εναλλακτικά μοντέλα προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με επίκεντρο το παιδί

Σάββατο 14 Μαΐου 2016, 11.00-16.00.
Βλαχιά Ευβοίας, Πνευματικό Κέντρο.

Η Πρωτοβουλία για την επαναλειτουργία του μονοθέσιου δημοτικού σχολείου Βλαχιάς, σας προσκαλεί σε μια Ημερίδα για την ελευθερία της μάθησης, τα δημοκρατικά εκπαιδευτικά μοντέλα και την σχολική απο-ιδρυματοποίηση των μαθητών.
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονο ενδιαφέρον από νέους γονείς ανά την Ελλάδα για αποκέντρωση και επιστροφή στην ύπαιθρο, καθώς και για διαφορετικά, εναλλακτικά μοντέλα και δομές εκπαίδευσης για τα παιδιά τους. Κοινός παρονομαστής είναι η καλύτερη ποιότητα ζωής και εκπαίδευσης, η κοινωνική χειραφέτηση, αλλά και η ανάγκη για μια ελεύθερη και δημοκρατική μαθησιακή εμπειρία κοντά στη φύση.
Δυστυχώς το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με τις αγκυλώσεις και τους περιορισμούς του δεν επιτρέπει τη δημιουργία εναλλακτικών, αποκεντρωμένων και δημοκρατικών δομών εκπαίδευσης, μέσα και έξω από το δημόσιο σχολείο όπως το γνωρίζουμε, παρά μόνο μέσα από δαπανηρές ιδιωτικές εναλλακτικές που δεν είναι προσβάσιμες σε όλους.
Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία δίνεται η δυνατότητα στη δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση μέσα από δημοκρατικές, μη-κερδοσκοπικές δομές που δημιουργούν είτε ιδιώτες, είτε σύλλογοι γονέων, ενώ σε άλλες όπως η Αγγλία, η Πολωνία και το Βέλγιο είναι κατοχυρωμένος και ο θεσμός της κατ’ οίκον εκπαίδευσης.
Στην Ελλάδα, συνήθως επαφίεται στα κοινωνικά ανακλαστικά λίγων και αξιομνημόνευτων εκπαιδευτικών που αξιοποιούν τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα του ΕΣΠΑ για να αναπτύξουν εναλλακτικές εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και μεθοδολογίες στα πλαίσια του δημόσιου σχολείου. Ένα πρόσφατο επιτυχημένο παράδειγμα είναι το δημοτικό σχολείο του Φουρφουρά στο Ρέθυμνο Κρήτης, αλλά και άλλα λιγότερα γνωστά παραδείγματα στις πόλεις. Επίσης, υπάρχουν αυτο-οργανωμένες δομές κυρίως όμως προσχολικής αγωγής.
Τα τελευταία χρόνια της κρίσης και των μνημονίων έχουν εντείνει τα προβλήματα στο χώρο της εκπαίδευσης λόγω της υποστελέχωσης των σχολείων και της υποβάθμισης των υποδομών, ενώ έχουν κάνει επιτακτική την ανάγκη να αναζητηθούν και να εφαρμοστούν σύγχρονες μέθοδοι και υλικά διδασκαλίας, πιο κοντά στο παιδί και τη φύση.
Σε αυτό το πλαίσιο σας προσκαλούμε να συμμετέχετε στην ημερίδα που διοργανώνουμε στο Πνευματικό Κέντρο Βλαχιάς Ευβοίας, το Σάββατο 14 Μαΐου 2016 στις 11.00 με εξαιρετικούς ομιλητές και ομιλήτριες:
  • Γιώργος Μόσχος, Συνήγορος του παιδιού, “Το δικαίωμα του παιδιού σε ένα ελκυστικό σχολείο, ανοιχτό στην κοινωνία”
  • Χαράλαμπος Μπαλτάς, δάσκαλος στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών και μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας “Το Σκασιαρχείο, Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας”.
  • Άγγελος Πατσιάς, εκπαιδευτικός, το Σχολείο της Φύσης και των Χρωμάτων, “Το Σχολείο αλλιώς”.
  • Νανά Χατζή, καθηγήτρια Αγγλικών, εκπρόσωπος του Σάμμερχιλ στην Ελλάδα, “Σχολείο Σάμμερχιλ, Η πρώτη δημοκρατία παιδιών στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Το διαχρονικό μήνυμα του σχολείου Σάμμερχιλ για την ελεύθερη και δημοκρατική εκπαίδευση και ανατροφή των παιδιών”.
  • Σάντρα Μαυροειδή, Δασκάλα Δημοτικού Σχολείου, και Αρχοντής Καρανάσιος, απόφοιτος Σχολείου Waldorf, Εκπαιδευτικός Εικαστικών, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, “Κινήσεις για την δημιουργία Ελεύθερων Σχολείων με βάση την Παιδαγωγική Waldorf”
  • Ευάγγελος Βλαχάκης, κινηματογραφιστής και διαχειριστής του μπλόγκ “Δημοκρατικά Σχολεία” (http://democraticschoolsgr.blogspot.gr/). “Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ από το Φουρφουρά στο Σάμερχιλ”.

Θα ακολουθήσει στρογγυλό τραπέζι- συζήτηση με θέμα “Προοπτικές, προτάσεις και σχέδιο δράσης για την επαναλειτουργία του μονοθέσιου δημοτικού σχολείου Βλαχιάς ως πρότυπο κέντρο εφαρμογής εναλλακτικών εκπαιδευτικών μεθόδων και μαθησιακών διαδικασιών”

Σε ένα από τα διαλείμματα θα υπάρχει μπουφές με τοπικά εδέσματα από τις γυναίκες του συνεταιρισμού της Βλαχιάς.
Διοργάνωση:
Πρωτοβουλία για τη επαναλειτουργία του μονοθέσιου δημοτικού σχολείου Βλαχιάς
Ηλιόσποροι (www.iliosporoi.net)
Σταγόνες (www.stagones.org)
Για επικοινωνία: info@stagones.org / 6936157727

 Ακολουθούν μερικά από τα αιτήματα- προτάσεις που έχουν ήδη κατατεθεί στο Υπουργείο Παιδείας από αρκετούς φορείς και συλλογικότητες, και συνυπογράφονται από τους διοργανωτές της ημερίδας:
Εδώ και αρκετά χρόνια σε πολλές χώρες του κόσμου αναγνωρίζονται επίσημα και λειτουργούν εναλλακτικές διαδικασίες μάθησης και εκπαίδευσης, οι οποίες δεν έρχονται σε αντίθεση με την επίσημη εκπαιδευτική πολιτική, αλλά αποτελούν παράλληλους εκπαιδευτικούς δρόμους που οδηγούν στο ίδιο επιθυμητό αποτέλεσμα, εμπλουτίζοντας τελικώς το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα.
Με πυρήνα την παραπάνω προσέγγιση διεκδικούμε την αναγνώριση των παρακάτω εναλλακτικών μορφών εκπαίδευσης:
Παιδαγωγικές προσεγγίσεις, όπως είναι οι προσεγγίσεις Montessori, Freinet, Waldorf, Δημοκρατικά Σχολεία, Ανοιχτή Μάθηση κ.ά. για το σύνολο της λειτουργίας ενός σχολείου.
Δυνατότητα ίδρυσης μη κερδοσκοπικών σχολικών μονάδων με καταστατικό, όπως είναι τα free schools στην Αγγλία, Σουηδία, Γερμανία, Νέα Ζηλανδία και αλλού.
Κατ’ οίκον εκπαίδευση με τη μορφή αυτοδιαχειριζόμενης/ συνεργατικής δομής γονέων και εκπαιδευτικών που επικοινωνεί και αλληλεπιδρά με τους φορείς της Δημόσιας Παιδείας, ως μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική διαδικασία.
Οι παραπάνω εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, αφού έχουν λειτουργήσει πειραματικά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αποτελούν εδώ και αρκετές δεκαετίες επίσημα αναγνωρισμένες εκπαιδευτικές πολιτικές σε ένα μεγάλο αριθμό κρατών τόσο ευρωπαϊκών όσο και πολλών άλλων χωρών παγκοσμίως. Συγχρόνως, αποτελούν εκπαιδευτικές προσεγγίσεις οι οποίες διδάσκονται σε πολλά Πανεπιστημιακά Τμήματα Εκπαίδευσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στον εξωτερικό, έχουν γίνει αντικείμενο ενός σημαντικού αριθμού διεθνών συνεδρίων, καθώς και αντικείμενο ερευνών και εφαρμογών σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.
Να εξασφαλιστεί η παροχή του δικαιώματος από την Ελληνική Πολιτεία σε όσους γονείς επιθυμούν να παράσχουν στα παιδιά τους μορφές εκπαίδευσης όπως αυτές που αναφέρονται παραπάνω, αντίστοιχα με το δικαίωμα επιλογής της μορφής εκπαίδευσης των παιδιών τους που έχουν εκατομμύρια γονείς σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τετάρτη 16 Μαρτίου 2016

Δημοκρατικά σχολεία σε μετά-δημοκρατικά καθεστώτα

Αναδημοσιεύουμε το παρόν άρθρο, από το Δίκτυο Κριτικής στην Εκπαίδευση, καθώς το βρήκαμε εξαιρετικά ενδιαφέρον για την προαγωγή της συζήτησης για τα δημοκρατικά σχολεία: 
Το δημοκρατικό σχολείο αποτελεί το διακηρυγμένο στόχο κάθε προοδευτικής εκπαιδευτικής πρότασης. Από το Εργαστηριακό Σχολείο του John Dewey μέχρι την Ελευθεριακή Αγωγή του Nill στο Summerhill η δημοκρατία μπαίνει στο επίκεντρο του θεωρητικού στοχασμού και του παιδαγωγικού πειραματισμού των παιδαγωγών. Το δημοκρατικό σχολείο δεν υπήρξε ποτέ το σχολείο μίας δημοκρατικής κοινωνίας, αλλά το εργαλείο για την οικοδόμηση μίας βαθύτερης και ευρύτερης δημοκρατίας μέσα από την καλλιέργεια της δημοκρατικής συνείδησης των παιδιών. Ωστόσο το δημοκρατικό σχολείο, όπως και η ίδια η έννοια της δημοκρατίας σταδιακά ενσωματώθηκε στον κυρίαρχο λόγο χάνοντας κάθε ριζοσπαστικά κριτικό περιεχόμενο. Σήμερα, που η αστική δημοκρατία ολισθαίνει σε αυταρχικά, μετά-δημοκρατικά καθεστώτα οφείλουμε να αναστοχαστούμε εκ νέου και με τρόπο ριζοσπαστικό πάνω στην έννοια του δημοκρατικού σχολείου.
        Κάθε εκπαιδευτικός πειραματισμός γύρω από την δημοκρατική εκπαίδευση βασίστηκε σε μία συγκεκριμένη θεώρηση περί δημοκρατίας. Ας δούμε συγκεκριμένα πως συνδέθηκε η θεώρηση της δημοκρατίας με το δημοκρατικό σχολείο στο έργο του Dewey και του Nill. Ο Dewey αποτελεί, βεβαίως, την πλέον εμβληματική μορφή της αμερικάνικης δημοκρατικής θεωρίας. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του αγωνίστηκε για την οικοδόμηση μίας ριζοσπαστικής, συμμετοχικής δημοκρατίας. Η δημοκρατία γίνεται κατανοητή ως τρόπος ζωής. Είναι εκείνο το πολίτευμα που προσφέρει τη δυνατότητα στο κάθε άτομο να ικανοποιήσει το ηθικό ιδεώδες της αυτο-πραγμάτωσης του εαυτού. Για την επίτευξη αυτού του ιδεώδους είναι η αναγκαία η καλλιέργεια της θετικής ελευθερίας –η απόκτηση δηλαδή όλων των αναγκαίων εφοδίων για την πραγμάτωση των σκοπών που το άτομο θέτει– της ελεύθερης επικοινωνίας, της ισότιμης συμμετοχής και της κοινωνικής συνεργασίας όλων των ώριμων μελών μιας δημοκρατικής κοινότητας.
ntioyiΣύμφωνα με τον Dewey, το σχολείο πρέπει να οικοδομηθεί στο πρότυπο μίας αυθεντικής δημοκρατικής κοινότητας, ώστε να καλλιεργεί στα παιδιά εκείνες τις έξεις που προωθούν την κοινωνική δημοκρατία. Σε αυτές περιλαμβάνεται η καλλιέργεια της αναστοχαστικής πειραματικής σκέψης, η ισότιμη συμμετοχή και η συνεργασία εντός της κοινότητας. Μέσα από την καλλιέργεια της αναστοχαστικής πειραματικής σκέψης το παιδί θα αναπτύξει την ικανότητα να ανασυγκροτεί την εμπειρία του και να νοηματοδοτεί τη συμπεριφορά του. Η καλλιέργεια της αναστοχαστικής σκέψης απαιτεί την εγκατάλειψη της παραδοσιακής παιδαγωγικής, σύμφωνα με την οποία οι μαθητές καλούνται να αφομοιώσουν παθητικά ένα προκαθορισμένο σώμα έτοιμων γνώσεων. Επιπλέον, σε αντίθεση με τον έντονα ανταγωνιστικό χαρακτήρα της εξατομικευμένης μάθησης της παραδοσιακής εκπαίδευσης, η μάθηση στη δημοκρατική αγωγή πραγματοποιείται στο πλαίσιο μιας συνεργατικής κοινότητας. Η δημοκρατία σημαίνει ουσιωδώς ισότιμες ευκαιρίες όλων για αυτο-πραγμάτωση και συνεισφορά στις δραστηριότητες της κοινότητας. Ως εκ τούτου, το σχολείο οφείλει να εισάγει το παιδί στις κατάλληλες σχέσεις με τους άλλους σε μια ενότητα εργασίας και σκέψης. Συνοπτικά, για τον Dewey το δημοκρατικό σχολείο συνίσταται όχι σε ορισμένες διαδικασίες λήψης αποφάσεων από του μαθητές, αλλά στο κλίμα επικοινωνίας, συνεργασίας και πειραματισμού που επικρατεί στο σχολείο.
        Ο Nill μας προσφέρει μία διαφορετική αντίληψη. Εμφανώς επηρεασμένος από την φροϋδική 25189203.a4a08a69.240ψυχανάλυση ο ιδρυτής του Summerhill εξισώσει τη δημοκρατία με την ελάττωση των πιέσεων του υπερεγώ και την κατάκτηση της ατομικής αυτονομίας. Ο θεσμός της συνέλευσης του σχολείου, όπου συμμετέχουν ισότιμα μαθητές και εκπαιδευτικοί θεωρείται συχνά η κεντρική έκφραση του δημοκρατικού χαρακτήρα του σχολείου. Ωστόσο, όταν ο Nill αναφέρεται στα επιτεύγματα του σχολείου κάνει λόγο για την προσωπική ευτυχία των ενηλίκων –πρώην μαθητών του σχολείου– που έχουν επιτύχει την ατομική αυτονομία. Ως εκ τούτου εξίσου σημαντικό με τη συνέλευση –αν όχι σπουδαιότερο- πρέπει να θεωρείται η δυνατότητα των παιδιών να μην παρακολουθήσουν τα μαθήματα για όσο διάστημα επιθυμούν. Η δυνατότητα δηλαδή των παιδιών να μην υποταχθούν στις απαιτήσεις του Αναλυτικού Προγράμματος, που συμπυκνώνει τις κοινωνικά καθορισμένες απαιτήσεις του υπερεγώ, ώστε να εκφράσουν και να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του ασυνείδητου. Όταν μάλιστα αυτές ικανοποιηθούν και επέλθει κάποιου είδους ειρήνευση με το υπερεγώ το παιδί παρακολουθεί από μόνο του τα μαθήματα χωρίς να χρειάζεται κάποια βοήθεια. Και για αυτό ο Nill [σε αντίθεση με σύγχρονες εκδοχές του σχολείου] δεν θεωρεί απαραίτητες τις νέες παιδαγωγικές μεθόδους και αρκείται στην παραδοσιακή διδασκαλία.
        Συνεπώς, η αντίληψη που θα διαμορφώσουμε για το δημοκρατικό σχολείο δεν μπορεί παρά να βασίζεται πάνω στην αντίληψη που έχουμε για την ίδια την δημοκρατία. Οι δύο προαναφερθείσες παιδαγωγικές παραδόσεις προσέφεραν σίγουρα πολλά στην παιδαγωγική θεωρία και πράξη. Μας δίδαξαν την ανάγκη να σεβόμαστε την προσωπικότητα των μαθητών μας και να μεριμνούμε για την καλλιέργεια της θετικής τους ελευθερίας. Αποκομίσαμε ενδιαφέρουσες πρακτικές, όπως η συνέλευση του σχολείου ή/και της τάξης και τα projects. Ταυτόχρονα έχουν δείξει και τα όρια τους. Έμειναν περιθωριακές εκπαιδευτικές προτάσεις, που απευθύνονταν σε μεσοαστικές οικογένειες, ενώ δεν επιδίωξαν να συνδεθούν με εκείνα τα πολιτικά και κοινωνικά κινήματα που στόχευαν στην εμβάθυνση και τη διεύρυνση της δημοκρατίας.
Ο πρωταρχικός λόγος αυτού του περιορισμού είναι η φορμαλιστική αντίληψη γύρω από την εκπαίδευση που διαπερνά αυτές τις προσεγγίσεις. Αν και αναγνωρίζει πως η εκπαίδευση δεν είναι προετοιμασία για τη μετέπειτα ζωή, αλλά είναι η ίδια ζωή, ο Dewey κατανοεί το σχολείο ως ένα ειδικό κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί μία αυθεντική δημοκρατική κοινότητα χωρίς αναφορά στις έντονα αντιδημοκρατικές πτυχές της σύγχρονης κοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό, η εκπαίδευση ξεκόβεται από την κοινωνία. Το σχολείο εκλαμβάνεται ως ένα αξιακά ουδέτερο πεδίο δράσης, ως ένα καλά ασφαλισμένο θερμοκήπιο, που μέσα του μπορούν να αναπτυχθούν, αν το επιδιώξουμε, τα άνθη της δημοκρατικής συνείδησης. Αγνοούνται, έτσι, δύο στοιχεία. Πρώτον, παραβλέπεται πως η κοινωνία εισβάλλει με κάθε δυνατό τρόπο μέσα στο σχολείο. Τα παιδιά από τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι σε μεγάλο βαθμό κοινωνικά προσδιορισμένα. Η ίδια η γλώσσα που χρησιμοποιούν ορίζει τον πολιτισμικό ορίζοντα μέσα στον οποίο μπορούν να κινηθούν. Δεύτερον, παραβλέπεται πως η δημοκρατική συνείδηση πρέπει να αναπτύσσεται και να λειτουργεί όχι στο ειδικά διαμορφωμένο, δημοκρατικό πλαίσιο της σχολικής κοινότητας, αλλά κυρίως στην αυταρχική, άνιση και αντιδημοκρατική κοινωνία που μας επιβάλλεται.
        Η σύγχρονη συζήτηση για το δημοκρατικό σχολείο οφείλει να πάει πέρα από τις αντιλήψεις του παρελθόντος. Να ανοίξει το σχολείο στη γυμνή πραγματικότητα της κοινωνίας. Ένα ριζοσπαστικό δημοκρατικό σχολείο δεν μπορεί να αυτό-εγκλωβίζεται στα στενά όρια του σχολείου. Είναι κατ΄ ανάγκη ένα σχολείο της κοινότητας. Αποτελεί ένα μορφωτικό κέντρο για όλη την κοινότητα. Ακούει τις ανάγκες της κοινότητας και συμβάλλει στην κινητοποίηση των ανθρώπων για την ικανοποίησή τους. Εκφράζει το αίτημα των αποκλεισμένων να έρθουν στο προσκήνιο και να θέσουν οι ίδιοι τους νόμους που θα τους κυβερνούν.

Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016

Δημοκρατικά σχολεία και ελευθεριακή εκπαίδευση

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Yaacov Hecht  για την ελευθεριακή εκπαίδευση, που δημοσιεύθηκε το 2010. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα σχετικά με το βιβλίο στη διεύθυνση http: //www.yaacovhecht.com/democratιic-education/

Η αληθινή μάθηση έρχεται από την πράξη σ.23
Η γραφειοκρατία δεν αποκλείει κατ 'ανάγκη τις ιδέες. Αντίθετα, μπορεί κανείς να αναζητήσει δημιουργικούς τρόπους με τους οποίους η γραφειοκρατία μπορεί να υποστηρίξει νέες ιδέες. σ.87
Για τα παιδιά, το σχολείο είναι απλά άλλο ένα τηλεοπτικό κανάλι - και δεν είναι και πολύ ενδιαφέρον - το οποίο τους προσφέρει άσχετες επιλογές. σ.180
Η δημιουργία ενός προσωπικού προγράμματος μάθησης υποχρεώνει τους γονείς να εγκαταλείψουν τον "αυτόματο πιλότο" και να δημιουργήσουν το δικό τους εκπαιδευτικό "πιστεύω" για το παιδί τους. σ.286

Έννοιες

Τρία προβλήματα με τα παραδοσιακά σχολεία
Η έλλειψη σύνδεσης μεταξύ της αγοράς εργασίας και του εκπαιδευτικού συστήματοςΤα σχολεία εξακολουθούν να προετοιμάζουν μαθητές για τα βιομηχανικά επαγγέλματα, που εξαρτώνται από το κουδούνι, για την έναρξη εκτέλεσης εντολών. Δεν συμβαδίζουν με τις αλλαγές στο εργατικό δυναμικό που εκτιμά την πρωτοβουλία, τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, και τη δημιουργία.Δεν έχουν συμβαδίσει με την επανάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των νέων.Ο 20ος και 21ος αιώνας χαρακτηρίζονται από πολύ μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για την αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων αυτών για τις γυναίκες, τις μειονότητες, τους ομοφυλόφιλους και της νεολαίας. Επειδή τα σχολεία δεν εκτιμούν τη φωνή των μαθητών, υπάρχει συχνά σύγκρουση μεταξύ των νέων και των ενηλίκων.Τα σχολεία δεν έχουν κατάλληλα προσαρμοστεί στην επανάσταση της τεχνολογίας
Ο κύριος στόχος του σχολείου, η εισαγωγή των παιδιών στη γνώση, έχει καταστεί περιττός καθώς οι μαθητές γνωρίζουν ότι σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να λάβουν πληροφορίες με τρόπους πολύ πιο αποτελεσματικούς και αποδοτικούς από ό, τι στα σχολεία. Ορισμένα σχολεία έχουν χειριστεί αυτό το θέμα, απαγορεύοντας την πρόσβαση σε αυτό το είδος της τεχνολογίας. Λίγα παραδοσιακά σχολεία έχουν αλλάξει πρακτικές για την αντιμετώπιση αυτής της αλλαγής. σ.36

Έξι μαθήματα που το παραδοσιακό σχολείο διδάσκει τους μαθητές

Υπάρχει «σωστή» γνώση και είναι στα χέρια των αρχών.
Η προσωπική τους αναζήτηση είναι άνευ σημασίας, διότι δεν έχει σχέση με τη μάθησή τους.
Η προσωπική τους θέση δεν είναι σημαντική, διότι η σωστή γνώση ανακαλύφθηκε από μοναδικά και σπάνια άτομα και βρίσκεται στα χέρια των κατάλληλων ανθρώπων
Οποιαδήποτε ανακάλυψη που δεν συμμορφώνεται με "σωστή γνώση" είναι εσφαλμένη.
Οι μαθητές αναμένεται να αποφύγουν τα λάθη (γιατί κάνοντας λάθη προκαλείται απώλεια πόντων από την τελική τους βαθμολογία).
Είναι πολύ σημαντικό για κάποιον να αποδείξει ότι έχει τη σωστή απάντηση.σ.115

Τι επιδιώκει να εκπληρώσει η δημοκρατική διαδικασία 

Η Δημοκρατική διαδικασία έχει ως στόχο να απελευθερώσει το παιδί από εκείνα τα 80% των μαθημάτων που κάποιος άλλος (ποιος;) θεωρεί σημαντικά και επιτρέπει στους μαθητές να αποκτήσουν τα εργαλεία μάθησης που θα τους βοηθήσουν να αποκτήσουν τις γνώσεις που κρίνουν ως σημαντικές σ.166

Αναγκαστική μελέτη
Όταν αναγκάζουμε ένα παιδί να μάθει να διαβάζει ενώ το διάβασμα δεν το ενδιαφέρει, ή όταν δεν είναι ακόμη σε θέση να συμμετέχει στη διαδιακασία, έχουμε αναπτύξει ένα ψυχολογικό μπλοκ σε αυτό, το οποίο θα εμποδίσει τη μελλοντική ικανότητά του αργότερα, όταν θα αναπτυχθεί το ενδιαφέρον του. σ.167

Το κομβικό ερώτημα στην Ελευθεριακή Εκπαίδευση
Ποιος θα πρέπει να αποφασίσει ποιό είδος μάθησης είναι σχετικό; Ένα πρόγραμμα σπουδών προαποφασισμένο χωρίς συγκεκριμένο παιδί κατά νού ή δίχως το ίδιο το παιδί; σ.180

Ομαδοποίηση μαθητών σύμφωνα με την ημερομηνία "κατασκευής"

Ο ισχυρισμός ότι οι γνωστικές δεξιότητες αναπτύσσονται μέσα στις καλένδες ενός έτους, σε ένα ενιαίο ρυθμό για το σύνολο της ίδιας ηλικίας, δεν υποστηρίζεται από καμία έρευνα. Στην πραγματικότητα, η διαίρεση σε κατηγορίες είναι απλώς μια απλή οργανωτική παράδοση.σ.183

Δύο κοινά χαρακτηριστικά των αποφοίτων ενός δημοκρατικού σχολείου

Δεν φοβούνται τις αρχές.
Μπορούν να συσχετιστούν με τους ενήλικες αβίαστα.σ.200

Εξατομικευμένο πρόγραμμα μάθησης
Κάθε μαθητής έχει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα σπουδών που δημιουργείται από τον ίδιο, μαζί με τον προσωπικό του σύμβουλο (μέντορα) και τους γονείς του. σ.286


Οι πληροφορίες αυτές προήλθαν από σχετική ανάρτηση της LISA NIELSEN που ήταν μια από τους πέντε bloggers που καλέστηκαν στο Vibe #VibeEdu Education Innovation Tour.